มีด จ่าตุ่ม

ย้อนหลังไปนานนับ-ทศวรรษ จากเหตุผลบางประการ ทำให้ผมต้องเดินทาง มาพบคนแปลกหน้า ที่บ้านไม้ปลายนาของจังหวัดอุทัยธานีเป็นครั้งแรก
ทางเข้าบ้านนี้ ซุ่มซ่อนอยู่มิดชิด ริมทางหมายเลข3220 ซึ่งเป็นถนนตัดเลียบเขาสะแกกรัง อ้อมเมืองอุทัยธานีไปยังอำเภอโกรกพระของจังหวัดนครสวรรค์ทางด้านทิศเหนือ
หากไม่สนใจ..ก็คงผ่านสถานที่สำคัญนี้ไป…

บ้านคนทำมีด ปลูกเป็นเพิงหมาแหงนให้ลมพัดโกรก สมเป็นบ้านปลายนา ไม่เหมือนโรงตีเหล็กของคนทำมีด ดังที่ผมคิด..แต่แรก
แต่ตำนาน “มีดอุทัย”ก็เริ่มที่นี่…เมื่อสิบปีที่แล้ว…คาสิโนออนไลน์
เมื่อผมได้มาพบ..มีดของจ่าตุ่ม

จ่าตุ่ม.. เป็นชื่อที่เพื่อนๆเรียกติดปาก
ความจริง..ดาบตำรวจ ไพโรจน์ ทิมแท้ ลาออกจากราชการมาตั้งแต่ปีพุทธศักราช 2535 เพื่อใช้เวลาทั้งชีวิต ทุ่มเทให้กับ“มีดทำมือ” ที่เขาสนใจ
มีดคือสิ่งมีคม..มันถูกยกระดับ จนกลายเป็นสมบัติข้างกายคน
มีด “จ่าตุ่ม” มีชื่อมานับสิบปี ถือเป็นของสะสมของคนรักมีด
มีดที่ขายมีราคามาตรฐาน มีรูปสมบัติตรงตามความต้องการของคนเล่นมีด เป็นที่ถูกใจสำหรับนักเดินทาง และนักสะสมมีดตลอดมา
จึงทำให้ผลงานมีดทำมือของคนอุทัย กลายเป็น”ศัสตรา”ราคาแพง เมื่อนำไปวางจำหน่ายตามร้านขายมีดชั้นนำของโลก ด้วยราคาตั้งต้น ตั้งแต่ห้าหมื่นถึงหนึ่งแสนบาท ศัสตราศาสตร์ของไทย กลายเป็นงานฝีมือ มีผลงานมาอวดคนทั่วโลกจนคาสิโนเป็นที่ยอมรับ ก็จากแรงกายแรงใจ ของช่างทำมีดไทย...

จ่าตุ่มสร้างมีดจากกระดาษ เขาทำให้สิ่งมีคม แวววาวล้ำค่า ด้วยการเขียนแบบลวดลาย ไม่ซ้ำ..ไม่เหมือน และไม่สามารถลอกเลียนแบบได้อีกต่อไป
มีดทำมือ คืองานประดิษฐ์กรรม เป็นงานตามสั่ง ขายตรงกับผู้สั่งซื้อมันเท่านั้น แต่ยังขายในราคาไทยๆ เพียงเล่มละไม่กี่พันบาท
สิบปีมาแล้ว.. บ้านทำมีดของจ่าตุ่ม ยังเคลื่อนไหวเหมือนเดิม แต่ละวัน..ที่บ้านไม้ปลายนา จะเป็นที่นัดพบของคนรักมีด ที่ผ่านมาพูดคุยแลกเปลี่ยนประสบการณ์ กับคนทำมีดอยู่ตลอด

ผมติดตามผลงานของจ่าตุ่มมาทุกปี ตั้งแต่เริ่มรู้จัก และหากมีเวลาว่าง..ก็จะไปเยี่ยมชมบ้านคนทำมีดอยู่เรื่อยๆ
เวลาไม่เคยทำให้คนอย่างจ่าตุ่มเปลี่ยนไป เขายังเหมือนเดิม คงเส้นคงวา วางตัวสบายๆ นั่งออกแบบสร้างมีดเล่มต่อไปอยู่เรื่อยๆ ..ไม่เร่งร้อน ขอเพียงให้งานชิ้นนั้น ถูกใจช่าง ก็เป็นอันเพียงพอ
ทัศนคติต่อมีด..ของจ่าตุ่ม เป็นเรื่องของจิตใจ
การออกแบบ จึงเปรียบเสมือนการวาด“หัวใจ”ใส่ลงไปในสิ่งผลิต หากอารมณ์ดี..แบบร่าง ก็จะวาดมาดี ดูแล้ววิจิตรและอันตราย
ศัสตรา..คือ..อาวุธ เป็นอันตรายแต่คงความสง่า มันคือความงามที่น่าเกรงขามอย่างยิ่งยวด เพราะ“รูปกาย”ในมีดทุกเล่ม ล้วนสร้างมาจากโลหะขั้นเลิศ เป็นเหล็กงานทำมีดโดยตรง ซึ่งได้แก่…คาสิโน
เหล็กเบอร์…1095, เหล็ก…D2, เหล็ก…F8, เหล็ก…440C, เหล็ก…154CM ,เหล็ก…425M และ เหล็ก..420-J2
สิ่งสำคัญ…เหล็กงานบางเบอร์ คนทำมีดทั่วโลก ยังไม่สามารถสรรหามาได้ครบ
จ่าตุ่ม…เชื่อเสมอมาว่า.. เมื่อใดที่ หัวใจ กับ ร่างกาย แกร่งพอกันแล้ว..
มีดเล่มนั้น..ยอมบาดใจคน

ทัศนคติต่อมีด..ของจ่าตุ่ม เป็นเรื่องของจิตใจ
การออกแบบ จึงเปรียบเสมือนการวาด“หัวใจ”ใส่ ลงไปในสิ่งผลิต หากอารมณ์ดี..แบบร่าง ก็จะวาดมาดี ดูแล้ววิจิตรและอันตราย
ศัสตรา..คือ..อาวุธ เป็นอันตรายแต่คงความสง่า มันคือความงามที่น่าเกรงขามอย่างยิ่งยวด เพราะ“รูปกาย”ใน มีดทุกเล่ม ล้วนสร้างมาจากโลหะขั้นเลิศ เป็นเหล็กงานทำมีดโดยตรง ซึ่งได้แก่...คาสิโน
เหล็กเบอร์...1095, เหล็ก...D2, เหล็ก...F8, เหล็ก...440C, เหล็ก...154CM ,เหล็ก...425M และ เหล็ก..420-J2

สิ่งสำคัญ...เหล็กงานบางเบอร์ คนทำมีดทั่วโลก ยังไม่สามารถสรรหามาได้ครบ
จ่า ตุ่ม...เชื่อเสมอมาว่า.. เมื่อใดที่ หัวใจ กับ ร่างกาย แกร่งพอกันแล้ว..
มีดเล่มนั้น..ยอมบาดใจคน

ผมหลงเชื่อความ เป็นอมตะในมีดทุกเล่มที่จ่าตุ่มสร้าง และไม่เคยคาดคิดมาก่อน ว่าผู้สร้างความเป็นอมตะ จะเลิกราโดยไม่ยอมบอกใคร..
ทริป หนึ่งจากรายการส่องโลก...
เนื้อหาของรายการนี้ ผมขออุทิศแด่ ดาบตำรวจ ไพโรจน์ ทิมแท้
จ่าตุ่ม ผู้สร้างตำนาน.. สยามในนามมีด แก่ชาวจังหวัดอุทัยธานี

(ดาบตำรวจ ไพโรจน์ ทิมแท้)
(ชะตา วันอังคารที่ 22 กุมภาพันธ์ 2492)
(มรณะ วันอาทิตย์ที่ 16 พฤศจิกายน 2546)
(จ่าตุ่ม อุทัยธานี)

ช่วง หนึ่งของชีวิต...ผมเคยท่องเที่ยวเดินป่าห้วยขาแข้งกับ....

คาสิโน

จ่าตุ่ม มาสองถึงสามครั้ง.. การรอนแรมในที่เปลี่ยวเพียงลำพัง ทำให้คนแปลกหน้าสองคน ศึกษากันและกันได้ง่ายขึ้น..
จ่าตุ่ม..เป็นคนเมืองเพชรบุรีครับ พอศึกษาจบชั้นมัธยม3 ก็ตามเพื่อนไปสอบเข้าโรงเรียนพลตำรวจที่ นครปฐม
เมื่อ สำเร็จ จ่าตุ่มถูกส่งไปประจำฐานที่อำเภอบ้านไร่ ซึ่งเป็นบ้านป่ากลางดงห่างจังหวัดอุทัยธานีไปไกล ตลอดชีวิตราชการ จ่าตุ่มมักถูกส่งไปแนวรบ อันเป็นพื้นที่สังหารของผู้ก่อการร้ายในยุคสมัยนั้น

จากอุทัยธานี ก็ย้ายไปลง... เพชรบูรณ์ ยะลา ปัตตานี นราธิวาส สุโขทัย ตาก และ กลับมาประจำอยู่ที่ ห้วย คต จังหวัดอุทัยธานี อีกคำรบ
ก่อน จะลาออกจากตำรวจ จ่าตุ่มเป็นดาบตำรวจ แล้วจึงมาเป็นช่างมีด..
จ่า ตุ่มเล่า.. เขาเบื่อชีวิตข้าราชการ เพราะตรากตรำมานาน ซึ่งในช่วงนั้น เขาต้องดำรงชีพในป่ากับมีดคู่กายมาตลอด มันทำให้เขาเห็นความสำคัญ และสนใจคิดสร้างมีดพกแบบไทยๆ
เมื่อถูกส่งปฏิบัติงานคุ่ม ครองการสร้างทางในจังหวัดอุทัยธานี ช่วงปี 2519 ชุดของจ่าตุ่ม ก็ถูกส่งมาประจำที่อำเภอบ้านไร่ จ่าตุ่มเล่าว่า..
“..นี่ แหละครับ..ทำให้ได้คิด เพราะเหล่าคอมมิวนิสต์กำลังระบาดในบ้านไร่ ผู้บังคับบัญชายังเตือนกับพวกผมว่า ตำรวจชุดนี้ต้องระวังตัว อาจอยู่ไม่ครบจำนวนเดิม สถานการณ์ช่วงนั้นรุนแรง อีกทั้งภารกิจคุมสร้างทางสาย บ้านไร่-แก่นมะกรูด ก็ทำให้มีการปะทะบ่อยๆ..

ปี นั้นทั้งปี..ผมใช้ชีวิตในป่า เป็นเวลาที่ต้องใช้มีด ใช้มันอย่างจริงๆจังๆ จนทำให้ปวดไหล่ ปวดมือใช้มันจนรู้ว่า มีดใช้ในราชการ ไม่ว่าของนอกประเทศใด พอใช้งานจริงๆ มันก็ล้มเหลว มันใช้งานหนักในป่าเมืองไทยไม่ได้สักเล่ม..” เขาพูดทิ้งท้าย
และเป็นครั้งแรก..ที่จ่าตุ่มทดลอง ทำมีดของตัวเองเล่มแรก..
มีด เป็นทั้งอาวุธประจำกาย และอุปกรณ์ยังชีพของคนเดินดง มีดพกรุ่นแรกของจ่าตุ่ม ยังเป็นงานทำมือจากช่างพื้นบ้าน เขาสร้างมีดด้วยเหล็กแหนบ แต่อาศัยเทคนิค การตีผสานเนื้อเหล็กสองชนิด เป็นเนื้อเดียวกัน เพื่อให้แกนใบมีความแกร่ง แต่ผิวชั้นนอกลับคมได้ง่าย วิธีนี้จะต้องใช้แรงช่างตีเหล็กมากกว่ามีดทั่วไป เพราะจะต้องตีจนลูกไฟไม่กระเด็นแล้ว จึงค่อยนำไปชุบแข็ง
มีด แบบนี้สร้างง่ายและทนทาน แต่มันยังไม่บาดใจคนอย่าง..จ่าตุ่ม

ขึ้นชื่อว่า“มีดทำ มือ”..ย่อม หมายถึงงานทำด้วยมือ มีความประณีตแต่ลอกเลียนไม่ได้..เอกลักษณ์จึงเป็นหนึ่งไม่มีสอง และยิ่งเป็นมีดสั่งทำเฉพาะคนที่ต้องการได้มีดจริงๆ ...คาสิโน
จ่า ตุ่ม..จะสร้างมันอย่างทุ่มเทใจ เขาจึงเที่ยวค้นหา เสาะแสวงแต่สิ่งพิเศษ มาประกอบไว้ในมีดทำมือทุกเล่ม
เพียง ปีที่สอง..หลังจากเริ่มทำมีด คนที่บ้านจ่าตุ่มก็เริ่มซื้อหาตำราฝรั่ง ภาษาอังกฤษที่จ่าตุ่มไม่เคยถนัด เขาแก้ไขโดยนำตำราทั้งเล่ม ไปจ้างคนในตลาดหนองฉางแปลเป็นไทย เพื่อจะอ่านได้เข้าใ

ยิ่งนานวัน..จ่าตุ่มทำตัวเหมือนเป็นนักค้นคว้า เขาเปิดพจนานุกรมอังกฤษ-ไทย ถอดศัพท์ช่างทีละคำ เพื่อเรียนวิชาโลหะวิทยาด้วยตนเอง
ต่อมา..จ่าตุ่มกลายเป็น วิจัย เขาเริ่มสั่งซื้อมีดราคาแพงทั่วโลก มาถอดรหัสหาความลับที่คนซื้อมีดไม่สามารถมองเห็น
ทุก วันนี้บ้านคนทำมีดจ่าตุ่ม.. กลายเป็นห้องสมุดเก็บตำรา เขาสะสมงานช่างมีดทั่วโลก เพื่อไว้ศึกษาเปรียบเทียบ
เงิน ค่ามีดของลูกค้า ถูกนำมาใช้อย่างคุ้มค่า บางครั้งจ่าตุ่มก็สั่งมีดประดับราคาแพง เพื่อนำมาให้ช่างมีดอุทัย ถอดกลไกตรวจดูเคล็ดลับ ที่ช่างมีดด้วยกันกลบเกลื่อนไว้เป็นความลับ
นับ ตั้งแต่ปีพุทธศักราช2540 มีดในตระกูลจ่าตุ่มทุกเล่ม ยกระดับผลงาน จากมีดใช้งาน กลายเป็นงาน ศัสตรา ศิลป์ มันทำให้นิยามว่า...มีด...ต่างไปจากของ...มีค

ตลอด หลายปี จ่าตุ่มทุ่มเทแรงกายและชีวิต ค้นคิดและพัฒนา..สร้างมีดทำมือของไทยให้มีเอกลักษณ์เฉพาะ
วันนี้..จังหวัด อุทัยธานี โด่งดังด้วยการเป็นดงช่างมีด
คนทั่วโลกรู้จัก อุทัยธานี..รู้จักบ้านจ่าตุ่ม
แม้แต่คนที่ไม่เคยเห็นมีด จ่าตุ่ม ก็สามารถหยั่งรู้ได้ว่า มีดเล่มใดช่างมีดบ้านจ่าตุ่มเป็นผู้สร้าง
เพราะงานทุกชิ้น แนบเนียน..ประณีต และสง่างาม จ่าตุ่มจะตรวจงานอย่างรายละเอียด ถ้าผ่านตาจาตุ่มไปได้ มีดเล่มนั้นจึงถึงมือผู้ใช้
งานที่ชำรุด..บกพร่อง จ่าตุ่มจะไม่กลบเกลื่อนแก้ไข แต่เขาจะสั่งช่างให้สร้างงานชิ้นใหม่ขึ้นมาทดแทน..

มีดจ่าตุ่ม..จึงมีค่าเกินราคา เพราะผู้สร้างมันมา สร้างด้วยภูมิปัญญาของคนรักมีด ...

สิบ ปีให้หลัง ผมเห็นจ่าตุ่มผมยาว หมกวุ่นกับงานมากเกินไป แต่เขายังนั่งโต๊ะทำงานตัวเดิม.. มุมเดิม วาดลายขีดเขียนไปบนกระดาษ โดยรอบกายมีมีดต่างๆวางอยู่
การออกแบบมีด เป็นงาน..ศัสตรา ศิลป์

การวาดเส้นสายลายมีด..ให้เฉียบคม ตั้งแต่อยู่บนกระดาษได้นั้น ถือเป็นงานที่วิจิตรอันตราย ที่อาจบาดเฉือนใจคนรักมีด..แต่แรกพบ
จ่าตุ่ม..บอกผมอยู่ เสมอ มีดทำมือ คือ..การสร้างฝันของคนสร้างมีด เขาเห็นมันในอากาศ และค่อยๆสร้างมันให้จับต้องใช้งานได้จริงๆ
มีดทุกเล่มจะมี บุคลิกเป็นของตัวเอง มีชื่อเรียกเฉพาะแต่ละเล่ม

ตลอด เวลากว่าสิบปี จ่าตุ่มเขียนแบบทั้งมีดพกและมีดพับในชื่อจ่าตุ่มมาแล้วไม่ต่ำกว่า 2000 เล่ม... บางส่วนถูกเก็บรักษาในพิพิธภัณฑ์ส่วนตัวของนักสะสม
บาง ส่วนอยู่ในมือคนใช้งานจริงๆ บางชุดถูกจัดวางไว้ในฐานะเครื่องประดับบ้าน และบางชิ้นก็ถูกเปลี่ยนมือ ขายทำกำไร แก่นักค้ามีดต่างประเทศ
สยาม ในนามมีด..คือหนังสือรวมภาพ ตำนานมีดทำมือของคนไทย ที่รวบรวมผลงานมีดทำมือจ่าตุ่มไว้มากที่สุด
สำหรับผม สิ่งนี้คือ ตำนานมีดแห่งรัตนโกสินทร์ ซึ่งผู้จัด รวบรวมงานนี้ขึ้นเป็นอนุสรณ์ครบรอบ 220 ปี ของการฉลองกรุงรัตนโกสินทร์
มันคือความภูมิใจลึกๆ ที่สร้างขึ้นเสร็จทันเวลา ทำให้จ่าตุ่มมีโอกาส รำลึกถึงผลงานอันยิ่งใหญ่ของตัวเองอีก
เมื่อทุกสิ่งได้ กลายเป็นอดีตแห่งตำนาน... เราไม่มี..จ่าตุ่ม เมืองอุทัยธานี อีกตลอดไป
ตำนานอันยิ่งใหญ่ของมีดทำมือ ..ก็เหลืออยู่เพียง ความทรงจำบนแผ่นกระดาษเท่านั้น.

บ่อนคาสิโน